- Dit bericht is geschreven door Mick Murray -
Amsterdam STRAAT museum is verreweg het grootste – en beste – straatkunstmuseum ter wereld. Gelegen aan de NDSM-werf, een gebied dat bekend staat om zijn ruige industriële charme en connectie met de Amsterdamse straatkunstscene, toont dit unieke museum straatkunstwerken op muurformaat zover het oog reikt. We bezochten STRAAT om te praten met de hardwerkende conservator van het museum, David Roos, die ons rondleidde en ons enkele van de fascinerende verhalen achter de kunstwerken vertelde.
Ontmoet je insider
Bedankt voor het verwelkomen van ons! Vertel eens wat over jezelf en wat je doet voor STRAAT Museum.
Ik ben David Roos en de afgelopen 1.5 jaar ben ik curator en creatief directeur hier bij STRAAT geweest. Ik heb hier in twee fasen gewerkt: tijdens de bouwfase, helemaal toen alle kunstenaars naar het museum kwamen, was ik co-curator met iemand anders. Vorig jaar ben ik teruggekomen om de boel weer op te bouwen.
De curator van het museum betekent de kunstenaars selecteren, uitnodigen en verwelkomen om te komen schilderen in STRAAT. Dat is een heel breed scala aan artiesten, van lokale talenten tot grote namen van over de hele wereld. Daarnaast ben ik hier bij STRAAT de teamlead en zet ik samen met de commercieel directeur de museumvisie op de plek op. Ik help ook met veel andere dingen, zoals het bouwen van de fundering voor buitenmuren!
Hoe selecteer je de kunstenaars die hun werk in STRAAT Museum mogen exposeren?
De selectie van artiesten is gebaseerd op – nou ja, zeker persoonlijke interesse en smaak – maar ook op de wens om er echt een breed scala aan verschillende stemmen van te maken.
Er waren altijd veel artiesten in de buurt, die reisden en Amsterdam bezochten, en via-via kwamen we met veel van hen in contact. Als we merken dat er iemand in de buurt is, nodigen we ze uit om de plek te bekijken, en als ze iets willen schilderen, zijn ze meer dan welkom om dat te doen.
Ik denk dat deze selectie van artiesten voor iedereen is – jong of oud, je zult iets vinden om van te genieten.
Hoe begon je street art-verhaal? Hoe wordt iemand de curator van 's werelds grootste street art museum?
Mijn persoonlijke verhaal is dat ik naar Berlijn ging om internationale gezondheid te studeren. Daar werd ik elke dag blootgesteld aan straatkunst. Ik maakte regelmatig foto's, en eindigde veel ervan op Instagram plaatsen.
Ik promootte daar altijd artiesten, en zo leerde ik de meeste van hen kennen - zoals INO, de man die de gigantische kontmuurschildering achterin maakte. Ik tagde hem altijd en prees hem voor zijn werk, en uiteindelijk stemde hij ermee in om naar Amsterdam te komen om voor het museum te schilderen. Er zijn veel van deze persoonlijke verhalen om te delen - er is een verhaal bij elk schilderij dat je hier kunt zien.
Wat vind je het leukste aan hier werken?
Het is hier een zeer flexibele situatie, en zeer dynamisch. Hoewel we al een jaar open zijn, staan we eigenlijk nog maar in de beginfase. We maken kleine babystapjes maar er komt geen einde aan dit museum; het zal zich ontwikkelen zoals de (street art) scene zich ontwikkelt - elke dag. Het is een hele grote uitdaging met een heel klein team. De meeste musea werken met teams van tientallen mensen – wij werken met maximaal een dozijn! Het is uitdagend en leuk.
De geschiedenis van Museum STRAAT
Wat is de geschiedenis van Museum STRAAT? Hoe is het allemaal begonnen?
Net buiten het museum is een grote vlooienmarkt genaamd de IJhallen. Dat is hier al sinds ik denk '99; de IJhallen-markt was vroeger in dit gebouw en er waren veel lokale graffitikunstenaars aan het werk in het gebied (ook aan de buitenkant van het gebouw).
Op een gegeven moment zei de eigenaar: "Oké, deze jongens zijn aan het schilderen, ik vind het meeste niet leuk, maar ik vind een paar leuk - laat ze iets maken als een soort decoratie voor de plek". Dus als mensen de vlooienmarkt bezoeken, is het geen leeg oud gebouw, maar het is ook leuk om naar te kijken. Van het een kwam het ander en uiteindelijk ontstond het plan: laten we er een museum van maken.
Op dat moment kwam ik binnen, in 2016. We werkten hier, in ditzelfde kantoor – dit was vroeger een volledig lege ruimte, oud, met kapotte ramen – we zaten daar in een hoek, ineengedoken rond een kleine elektrische kachel. Dat was het eigenlijk! We droegen gewoon winterjassen, nodigden artiesten uit. We hadden een mobiele wifi-plek en dat was het dan.
Je hebt veel vooruitgang geboekt in 5 jaar.
Het is veel werk en veel bloed, zweet en tranen! Ik verliet het museum voor een paar jaar en studeerde medicijnen en ging in die sector werken - toen vroeg de eigenaar me vorig jaar terug te komen en te helpen de zaak voor eens en altijd open te maken. Het is ons gelukt!
Met de pandemie van het coronavirus was het natuurlijk erg moeilijk - vorig jaar was het technisch gezien de eerste verjaardag van de opening, wat niet zo mooi was als het had kunnen zijn, aangezien we slechts 26 van de 52 weken open waren vanwege de opsluitingen.
Het was leuk om eindelijk bezoekers de plek te zien betreden en ervan te genieten; we krijgen veel goede recensies via Tiqets – en dit jaar zijn we genomineerd voor de prijs Beste Museum van Nederland – dus dat is zeker een motivator om door te gaan! We blijven gewoon geloven in het grotere geheel.
Dat is één ding dat we op Tiqets hebben opgemerkt - de recensies zijn goed! Leuk vinden, werkelijk Goed. Veel mensen laten verhalen achter over hoeveel ze ervan genoten hebben.
Ja! We krijgen een aantal hele goede en leuke recensies en we delen deze graag met het team. Onze medewerkers krijgen veel aandacht in de reviews; bezoekers zeggen altijd dat ze zo aardig zijn en nemen echt de tijd om alles aan iedereen uit te leggen. Dat is iets wat we in de toekomst heel graag willen voortzetten en blijven doen.
Street art in Amsterdam en STRAAT Museum: Een liefdesverhaal
Het lijkt alsof Museum STRAAT heel organisch tot stand is gekomen. Is er een straatkunstscene in Amsterdam die zich hier in de buurt heeft ontwikkeld?
Het past heel goed in de omgeving! Hier wordt nog dagelijks buiten geschilderd. Dat was ook de reden waarom de eigenaar zich in de eerste plaats liet inspireren en enkele lokale kunstenaars uitnodigde om te komen schilderen. De oorspronkelijke investeerder had aanvankelijk niets met kunst te maken – maar hij heeft er in de loop der jaren natuurlijk zeker waardering voor opgebouwd! Zonder de straatkunstscene in de omgeving zou hij dit niet doen. Er is dus wel degelijk een correlatie met het NDSM-gebied zelf.
Het Anne Frank stuk buiten – was dat in opdracht van jullie of stond dat er al?
Dat hebben we samen met de Anne Frank Stichting verzorgd. Kobra, de kunstenaar uit São Paulo, schildert inspirerende mensen en rolmodellen. Hij had altijd al de wens om Anne Frank te schilderen en bij dit project kwam alles samen.
Hoe trekt Museum STRAAT zoveel internationale kunstenaars aan?
Ik denk dat de belangrijkste reden waarom dit museum kan bestaan, is dat we ernaar streven een ethische plek met integriteit te zijn, en niet alleen een achtergrond voor bedrijven om hun evenementen te houden. We vinden het belangrijk om ons respect te tonen aan de artiesten die hier kwamen, om het echt te laten werken. De werken die we tonen zijn in bruikleen - we betaalden de vlucht, het hotel en alle materialen, maar uiteindelijk zijn de kunstenaars eigenaar van het kunstwerk. Ze bezitten het nog steeds en het auteursrecht ligt volledig bij hen.
Het is een heel speciale plek - normaal gesproken kun je als je een stad bezoekt een of twee kunstwerken zoals deze zien. Hier hebben we er samen 150 op één plek, en dat is heel bijzonder.
Het is geweldig om ze allemaal op één plek te zien!
Ja! Als ik wist dat een van deze stukken ergens in een stad was, zou ik daarheen gaan. Voor een museum als dit zou ik er heen gaan, ook al was het in het buitenland. Je hebt een heel kleine groep mensen zoals ik die hetzelfde zijn, maar je kunt zien dat steeds meer mensen dol worden op straatkunst. Het is een groot proces van geschiedenis en evolutie, en Banksy maakte zeker deel uit van deze verandering, evenals Keith Haring en anderen. Maar ja, je kunt zien dat straatkunst steeds populairder wordt voor een groter publiek.
Natuurlijk is dit nog steeds een commerciële manier om straatkunst uit te drukken en tentoon te stellen, maar ik denk dat de manier waarop we het doen erg rauw, erg industrieel is, met schilderijen zo groot als muurschilderingen, en de kunstenaars komen hier met volledige creatieve vrijheid om te schilderen wat ze willen. zoals – dat is ongeveer hetzelfde als buiten schilderen. Voor ons voelt het nog steeds heel erg hetzelfde als wat ze buiten op straat doen.
Het idee dat we hebben over straatkunst is dat het vaak een beetje anti-establishment is - dus het moet soms moeilijk zijn om kunstenaars te overtuigen om hun werk in een museum te exposeren?
Het is heel erg! Een van de dingen waar ik enorm veel om geef, is het maken van afspraken met de kunstenaars en ervoor zorgen dat het geen supercommercieel museum wordt. Ik wil zeker weten dat de kunst hun eigendom is, hun copyright. Daarom exposeren veel kunstenaars hier graag. Hun werk wordt in alle opzichten gerespecteerd, daarom is Museum STRAAT zo'n unieke plek in de wereld - er zijn niet veel plekken zoals deze, en zeker geen zo groot als deze. Het is zonder twijfel het grootste straatkunstmuseum ter wereld.
Met de winkel proberen we ook iets terug te doen voor de kunstenaars – we hebben ook een galerij, met werken van de eerste graffitischrijver aller tijden, Cornbread uit Philadelphia. We hadden onlangs de opening van die show met Cornbread zelf als gast, en veel graffitischrijvers kwamen opdagen om hun respect te betuigen.
Wandelen in STRAAT Museum: De verhalen achter de kunst
Op dit punt neemt David ons mee langs enkele van de meest spectaculaire kunstwerken die te zien zijn in STRAAT Museum - inclusief zijn persoonlijke favoriet(en).
Wauw. Dat is niet eens een vraag - gewoon wauw.
Dit is dus de ingang! Je komt binnen en komt uit de tunnel, je zou inderdaad deze 'wauw'-ervaring in het begin moeten hebben. Het is een plek waar je misschien ook kunstenaars aan het werk kunt zien; we hadden vorige week een kunstenaar, we hadden Cornbread-schilderij, er komt een kunstenaar in november, enz. Dat gebeurt niet in de meeste musea. Hier kun je de kunstenaars het werk zien schilderen dat bezoekers de volgende week alleen als canvas zullen zien - je was erbij! Dat is iets heel spannends aan de plek.
Er is dus ook een echte betrokkenheid bij de straatkunstgemeenschap.
Ja! Het is grappig omdat veel mensen – waaronder mijn ouders die hier onlangs waren – zeggen dat ze zien dat we elke keer dat ze terugkomen, 20-30 nieuwe kunstwerken hebben. Maar dat doen we niet! Je krijgt zoveel indrukken als je hier rondloopt dat je steeds weer nieuwe dingen ziet als je terugkomt en weer op bezoek komt.
Deze links is prachtig!
Het is van Monkeybird - het is eigenlijk stencilkunst. Dus je legt laag over laag over laag met verschillende kleuren, en uiteindelijk komt dit beeld tevoorschijn. Monkeybird is een artistiek duo uit Frankrijk: de een heeft de alias van een aap en de ander een vogel. Meestal nemen ze deze dieren mee in hun werk. Het is inderdaad prachtig - ze hebben eigenlijk twee stukken in dit museum.
Hoe toon je zoveel verschillende kunstwerken op een logische manier?
Het museum is nu dus opgedeeld in vijf verschillende thema's. We hebben interviews gedaan met alle artiesten die hier kwamen, en op basis van deze interviews hebben we de vijf thema's geselecteerd; niet andersom! De thema's werden uiteindelijk Persoonlijk, Esthetisch, Nadrukkelijk, Geaard en Bewust.
Het museum leert mensen ook over de geschiedenis en terminologie van straatkunst.
Ja! Dit is dus het gedeelte over terminologie, dat ook een tijdlijn bevat van de geschiedenis van de kunstvorm. Het laat zien welke soorten straatkunst er zijn – het is niet alleen spuitverf of wat sommige mensen gewoon graffiti noemen – je hebt ook acryl, stickers, stedelijke installaties en meer van dat soort dingen.
Bij STRAAT Museum proberen we iets te delen over de geschiedenis van straatkunst en degenen die ermee begonnen zijn, zoals Cornbread waar we het eerder over hadden. We maken ook veel dingen - zoals educatieve programma's - om bijvoorbeeld straatkunst aan kinderen uit te leggen. Veel scholen zijn geïnteresseerd om er meer over te weten te komen. Er valt veel te leren over straatkunst; graffitischrijvers beginnen meestal als ze 13-14 zijn, dus het is vooral interessant voor hen om te leren over de kunst en wat ze kunnen doen, waar het toe kan leiden.
Denk je dat mensen misvattingen hebben over straatkunst?
Dus graffiti is meer de tags, terwijl street art meer de mooie beelden zijn die daardoor zijn ontstaan. Uiteindelijk is alles geëvolueerd en voortgekomen uit graffiti. In de jaren '60 en '70 begon het allemaal zo. Street art zou er nu niet zijn zonder mensen die de metro's taggen en dat soort dingen - dus er is een verschil tussen graffiti en street art, maar ze zijn zeker met elkaar verbonden.
We proberen uit te leggen wat mensen beweegt om tags of graffiti op straat te maken. Zo begrijp je het steeds beter. Vaak proberen mensen van graffiti hun stijl te veranderen en persoonlijker te maken en hun eigen manier van schrijven te vinden - zoals je hier kunt zien!
Als je bovenaan begint te lezen, staat er "Lees je mij? ”. Dat is een prachtige manier van schrijven – voor sommige mensen lijkt het iets abstracts of een labyrint, maar het zegt zoveel meer. En het komt allemaal van graffiti!
Veel van de werken hier in deze sectie lijken te zijn gebaseerd op Nederland, of zelfs specifiek op Amsterdam en het NDSM-gebied.
Dit is de Grounded sectie – de meeste werken zijn verbonden met Nederland of met Amsterdam en omgeving. We hebben voorstellingen van Nederlandse mythen, de drie kruizen van Amsterdam, en een van de kunstwerken laat zelfs zien hoe je met de veerboot hier op de NDSM-werf aankomt.
Hier heb je een fiets met een multiculturele familie, zo ziet deze kunstenaar uit Brazilië Nederland. Het is een interessante manier om Holland uit te drukken – dat zie je veel, mensen van over de hele wereld die geïnspireerd zijn door wat ze hier zien, en daar houden ze rekening mee bij het bedenken van hun ontwerp om hier een werk te maken.
Wat is het verhaal achter deze twee muurschilderingen?
De kunstenaar die dit werk maakte is 3.5 jaar geleden overleden. Zijn naam was Treze; hij schilderde het werk naar links. Nog maar twee weken geleden hebben we zijn weduwe uitgenodigd om dit werk aan de rechterkant te komen maken. Ik vond het een mooi ding om ze hier op STRAAT naast elkaar te verenigen. De werken hebben totaal verschillende stijlen, maar Treze en zijn vrouw werden door elkaar erg geïnspireerd en geholpen. Er zijn hier zoveel mooie verhalen, maar dit is zeker een van de meest impactvolle voor mij.
Deze spiegelsculptuur is ook behoorlijk krachtig.
Ja – deze is gemaakt door Icy en Sot, twee broers uit Iran die uit hun land werden verbannen en naar New York gingen. Ze maken altijd werken vanuit de vluchtelingenervaring en hun verhalen. Dit is het internationale symbool van de vluchteling, dus door er een spiegel van te maken zie je jezelf in het leven van anderen – en kun je je voorstellen hoe het moet zijn om een vluchteling te zijn.
We zijn nu in de Bewust sectie – hier is het meer gebaseerd op uitspraken die kunstenaars proberen uit te drukken. Deze rubriek gaat over vluchtelingen, klimaatproblemen, dierenwelzijn en meer.
Af en toe zie je een wit canvas - er komt een kunstenaar op een gegeven moment. Het plan voor deze is om een Duitse kunstenaar te krijgen – ik zou graag willen dat hij deze schildert, het idee is er tenminste, maar we zullen zien of we hem hierheen kunnen krijgen.
Logistiek moet het moeilijk zijn om artiesten van over de hele wereld hierheen te krijgen.
Het is spannend maar moeilijk – vooral tijdens Covid, toen we geen artiesten konden uitnodigen behalve Nederlandse artiesten. Vorig jaar mochten we 20-25 Nederlandse kunstenaars verwelkomen om hier een werk te komen maken, dus de lokale street art scene is hier goed vertegenwoordigd.
We moeten deze onterechte vraag stellen. Wat zou je favoriete werk in STRAAT Museum zijn?
Deze zou een van mijn favorieten zijn – van Eddie Colla uit Amerika, zoals de achtergrond aangeeft. Het is een werk gemaakt in 2017, en het vat vrijwel de hele afgelopen jaren samen, met de achtergrond die het verhaal vertelt van Biden en Trump, Black Lives Matter en zelfs Covid.
Het ziet eruit als een werk dat op de een of andere manier echt de toekomst voorzag. Daarom staat deze ook in de Bewust sectie, omdat het echt een statement oplevert. Colla had een hekel aan wat de Verenigde Staten waren geworden tijdens het presidentschap van Trump - dit kunstwerk was op de een of andere manier, in 2017, de manier waarop de kunstenaar afscheid nam van Amerika toen hij naar Parijs verhuisde (waar ik hem voor het eerst ontmoette). Het is een krachtig beeld en zeker een van mijn favorieten.
Deze artiest, Wasted Rita, is ook geweldig! Ze komt uit Portugal en ze kwam hier om dit te maken – het is hilarisch omdat het een beetje een commentaar is op de instagrambare wereld waarin we leven. Dat zie je tegenwoordig overal in musea – mensen die selfies maken en die delen.
Er is hier zoveel kleur – wat is het verhaal achter deze kunstwerken?
Hier zie je de persoonlijke sectie – er zijn hier veel Latijns-Amerikaanse kunstenaars die met veel felle kleuren schilderen. Ze gebruiken thema's als de Inca-, Maya- en Azteekse cultuur, de Amazone, vogels, het regenwoud en meer.
Ik heb onlangs deze kunstenaar, Mateus Bailon, uitgenodigd om hier te komen. Ik ontmoette hem in Lissabon; de man die de fiets schilderde die we eerder zagen, verbond ons en zei dat we elkaar moesten ontmoeten, dus ik nodigde Mateus uit om te komen schilderen - een paar weken later kwam hij hier en maakte deze prachtige vogels aan de linkerkant.
Dat is het mooie van STRAAT: je ontmoet zoveel spannende mensen en elke artiest is zo anders. Ik denk dat de manier waarop we dingen laten zien en de ruimdenkendheid leiden tot de hoeveelheid variatie die we hier hebben. Er is niet één mainstream artiestengroep die hier is geselecteerd.
Genieten van straatkunst in Amsterdam
Als iemand de artiesten wil steunen of een souvenir mee naar huis wil nemen... kunnen ze dat dan?
Ja! We proberen iets terug te geven aan de artiesten - door boeken, originele kunstwerken, hun eigen merchandise en dergelijke te verkopen. We hebben de winkel, en zoals je van een straatkunstmuseum mag verwachten, raden we je aan om: Ga door de cadeauwinkel.
De Cornbread-galerij is pas vorige week geopend. Op de rommelmarkt vonden we veel oude kranten uit de jaren dat Cornbread actief was. We lieten hem die taggen, evenals een verzameling verkeersborden.
En dan moet je natuurlijk ook een café hebben waar mensen kunnen ontspannen en vanuit een andere hoek van de tentoonstelling kunnen genieten – die hebben we dus ook. Dit kleine gebied voelt een beetje als thuis, een beetje gezellig. Het is nog steeds een geweldige manier om van de kunst te genieten, terwijl je iets drinkt of iets eet.
STRAAT Museum zou natuurlijk de eerste plek moeten zijn die mensen bezoeken als ze straatkunst in Amsterdam willen zien, maar zijn er andere locaties waar ze naartoe kunnen gaan?
Er zijn zeker een paar goede plekken. Zeker de NDSM-werf, waar wij gevestigd zijn. Verschillende delen van de kade hebben verborgen edelstenen en schatten. Je hebt ook het Flevopark, waar veel lokale kunstenaars komen schilderen. Je hebt ook de Wibautstraat, achter het Student Hotel. Ook in het Student Hotel zelf vind je een aantal geweldige muurschilderingen.
Voor de rest zijn er ook genoeg verborgen schatten in het centrum van Amsterdam - voor mij als street art-fotograaf was het altijd leuk om gewoon dingen op straat tegen te komen en foto's te maken.
Een uitstapje naar STRAAT Museum kan op allerlei manieren. Van solo-verkenningen tot rondleidingen, date-avonden of luxe accommodatie-arrangementen met lokale hotels, het zien van ongelooflijke straatkunst in Amsterdam is nog nooit zo toegankelijk geweest.
Alle foto's die in dit artikel worden gebruikt, zijn gemaakt door Callum Tyler @ Tiqets.